Het grote gezondheidsdebat.
Met grote anticipatie van minstens 700 geïnteresseerden ging op 18 juni het grote #zorg2021 debat van start. Dit event is de climax van een periode van 2 maanden waarin een community van verschillende experten uit zorg en welzijn hun ervaringen en noden deelden. Inspirationele webinars van Marc Noppen, Rik Vera, Jan Flament, Koen Kas, Mieke Vandorpe, en Christophe Jauquet werden afgewisseld met opdrachten en discussies in de online community, om de noden van de zorg van morgen te kunnen identificeren.
Voor dit ultieme debat vergaarden Maggie De Block, Pedro Facon, Margot Cloet, Lieven Annemans en Peter Hinssen zich rond de tafel om hun lessen te delen uit deze crisis. Het doel van het debat, de zorg van morgen nog te verbeteren, werd versterkt door een opmerkelijk gevoel van goesting en geloof.
Een snelle start
De crisis was zonder twijfel één van de spannendste momenten uit het leven voor velen uit de zorg. Maggie De Block legde dit gevoel meteen op tafel bij de start van het debat. Een gevoel dat snel bijgetreden werd door Margot De Cloet: “Ziekenhuizen moesten op een weekend omgebouwd worden. Ik vreesde echt dat dit nooit zou lukken.” Maar niets bleek minder waar te zijn. Zorginstellingen transformeerden zich met de nodige urgentie. “Dit zijn dan de positieve effecten van een crisis”, legde Peter uit. “Het eist wendbaarheid en versnelling”. Waar de gezondheidszorg typisch traag is met vernieuwingen, konden de dingen nu plots wel snel gaan.
Maar dat neemt niet weg dat er dingen beter konden uiteraard. Eén van de lessen die Lieven Annemans getrokken heeft is de nood aan een exit strategie vanaf het begin. “Op die manier kunnen we andere problemen beter voorzien of voorkomen, zoals de impact op de essentiële zorg, de werkloosheid of de mentale gezondheid.” Ook Pedro Facon wilde niet ontkennen dat er een leercurve zit in het afschakelen en opschakelen van de lockdown.
De verwarrende complexiteit
Maar de wil om samen aan de slag te gaan, om hierin slagen, was voor Pedro de belangrijkste les. Er werd enorm hard samengewerkt, niettegenstaande de (te)vele betrokken ministers, vaak ook pas recent actief met deze nieuwe bevoegdheden. Dit maakte het niet gemakkelijk. “De huidige bevoegdheidsverdeling is wel schadelijk voor de gezondheid,” stelde Pedro Facon. Er gaat nog veel tijd verloren door bevoegdheidsdiscussies. Deze mix van verantwoordelijkheden moet in de toekomst minstens duidelijker worden. Maggie De Block sloot zich hier principieel bij aan en verwees naar het opstellen van coherente pakken. Zo kunnen acties niet op een ander niveau zitten van de financiering. Deze (her)organisatie van de gezondheidszorg zal essentieel zijn om de kritieke snelheid van beslissing nemen te behouden en zelfs te versnellen.
Deze complexiteit was volgens Lieven Annemans het best zichtbaar in de communicatie van het beleid. De constellatie van de unaniem besloten maatregelen cultiveerden zo eerder angst dan waakzaamheid. Ook de communicatie naar bijvoorbeeld de WoonZorgCentra schoot hierdoor ook tekort, aldus Margot. Hier zal in een mogelijkse tweede golf meer aandacht aan besteed moeten worden, zodat het welzijn van mensen beter bekeken wordt.
De bovendrijvende pijnpunten
In een vorige webinar haalde Jan Flament, CEO van het ziekenhuis van Geel, aan dat de corona-crisis een reset knop is om nooit meer terug naar voorheen te gaan. Peter haalde in het debat ook dit mooie van een crisis aan: “Net zoals de banken in 2008 een stresstest ondergaan hebben om er sterker uit te komen, zo ook is deze crisis een test voor de gezondheidszorg.” Banken zijn zo robuuster geworden. De scheurtjes die nu aangetoond zijn in ons zorgsysteem zullen ons helpen vooruit te komen. Innovatie zal hierbij essentieel zijn. “Hoe meer iets pijn doet, hoe meer innovatief we zullen zijn om hieruit te komen.”
Margot Cloet stemde met scherp in dat de crisis een aantal pijnpunten in de verf zette. Van de eerder vermelde staatsstructuur en de transmurale samenwerking, tot de invulling van de zorgberoepen. Op hetzelfde moment verliep overigens een paar kilometer verder een betoging van de non-profit sector tegen de geplande besparingen in de sector. Maar het draait volgens het panel zeker niet alleen om de financiële insteek van zorgberoepen. Bij het verplegend personeel gaat het vooral ook over de werkdruk. De crisis heeft dit scheurtje alvast opnieuw blootgelegd, en moet aangepakt worden om het werk opnieuw aantrekkelijk te maken. “Ook innovatie zal hier bijdragen tot het aantrekkelijk maken van de zorg,” wist Peter nog vlug aan te vullen.
Een gedurfde visie
Een debat over het anders invullen van zorgberoepen kan niet losgekoppeld worden van een herziening van het financieringssysteem, waarbij elementen van periodische betalingen afgewogen moeten worden tegenover prestatie verloningen. Midden het uitwisselen van verschillende visies hieromtrent, richtte Minister De Block zich plots tot Peter Hinssen voor zijn opinie over het Belgische systeem. Als antwoord verwees hij vlotjes naar de visie van Amazon: “Be bold on the vision, and flexible on the details.” Wat betwistbaar de quote van het debat is geworden, werd aangevuld met de visie om van België dé top regio in Europa te maken op vlak van gezondheid. We hebben een goed gezondheidssysteem, veel talent, innovatieve technologie en een resem aan nieuwe biotech bedrijven. “Hoe kunnen we een visie duidelijker articuleren dat van België een voorbeeld maakt als wereldspeler in de gezondheidszorg”, besloot Peter zijn betoog.
De wendbare details
Overgaan naar de orde van de dag blijft essentieel, beklemtoonde Maggie De Block. “We moeten hierbij de samenleving in zijn geheel betrekken en aan boord hebben. Overheden moeten begrijpen dat de verandering vanuit de samenleving zelf moet komen.” Het zal belangrijk zijn om als samenleving samen te denken rond onze waarden. “Samen met de patiënt moeten we vooruit”, versterkte Pedro Facon. Zo komen we tot meer autonomie en verantwoordelijkheid voor de patiënt en de zorgverstrekker, waarbij er geen zorgbreuken ervaren worden. Het wordt een nieuwe balans vinden tussen sturen en ruimte geven. Dit zal de nodige wendbaarheid garanderen, om snel te kunnen blijven innoveren zoals we nu gedaan hebben tijdens deze crisis.
Met een knipoog naar Maggie De Block en de rest van het panel, sloot Rudy Maertens, Voorzitter van de Raad van Bestuur van In4care, het debat in treffende wijze af met de woorden: Nu is het tijd om uit ons kot te komen.